Tarım Sigortası ve Tarsim Nedir?

Tarım Sigortası; çiftçilerimizin tarımsal emeklerini, güvenceye almak amacıyla, poliçe bazında teminatlar altında korumaya alan bir sigorta ürünüdür. Tarım Sigortaları Havuzu tarafından kapsama alınacak ürünler, riskler, bölgeler ve işletme ölçeklerine göre devletin sağlayacağı prim desteği miktarları, her yıl Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenir.

Bu sistemle; çiftçinin ödeyeceği sigorta primine devlet desteği verilmesinin sağlanması, teminat kapsamının aşamalı olarak genişletilmesi ve çeşitlendirilmesi, tazminat ödemelerinin en kısa sürede yapılması, tarım sigortalarının ülke genelinde geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması hedeflenmiştir.

Tarım Sigortası Neleri Kapsar?

Tarım Sigortası; bitkisel ürünleri, hayvanları, seraları, tarım aletleri ile makinelerini ve tarımsal yapıları kapsar. Hayvan, bina, alet ve makinelerine; kuraklık, dolu, don, sel, taban suyu baskını, fırtına, hortum, deprem, heyelan, yangın, kaza ile oluşan ve hayvan hastalıkları sebebiyle gerçekleşen zararlar sigorta teminatı kapsamındadır.

Tarım Sigortaları 2019 yılı uygulamalarının yer aldığı, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından 2019 yılında kapsama alınacak riskler, ürünler ve bölgeler ile prim desteği oranlarına İlişkin 26/11/2018 tarih ve 380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 27/11/2018 tarih ve 30608 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu karara göre:

- Bitkisel ürünler için dolu ana riski ile birlikte fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını ek riskleri dolu paketi halinde;

Bunların yanında, isteğe bağlı olarak;

- Açık alanda yetiştirilen meyveler için don riski, meyve bahçeleriyle bağlarda dolu ağı, örtü ve destek (telli terbiye) sistemleri ile bu sistemlerin altında bulunan ürünler, meyve ağaçları, asmalar ve fidanlar için dolu ağırlığı ve taşıt çarpması riskleri,

- Kiraz, incir ve üzüm ürünlerinde yağmur riski,

-Yaban domuzunun tarla ürünlerine, sebzelere ve çilek ürününe verdiği zararlar,

-Meyve ağaçları ve asmaların kendileri ile fidanlarında, paket halinde; dolu, fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, taşıt çarpması, kar ağırlığı, sel ve su baskını riskleri ile yaban domuzunun sadece fidanlara verdiği zararlar,

- İlçe bazlı kuraklık verim sigortası ile, kuru tarım alanlarında yetiştirilen buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale, nohut, kırmızı mercimek ve yeşil mercimek ürünleri ile bu ürünlerin sertifikalı tohumluklarında, dolu paketi dışındaki; kuraklık, don, sıcak rüzgar, sıcak hava dalgası, aşırı nem, aşırı yağış risklerinden kaynaklı verim azalışları,

- Seralar için dolu ana riski ile birlikte; fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını ile taşıt çarpması, kar ve dolu ağırlığı ek riskleri paket halinde,

-Büyükbaş hayvanlar için ölüm riski ve ek olarak isteğe bağlı olmak üzere hırsızlık ve terör riskleri,

- Küçükbaş hayvanlar için ölüm riski ve ek olarak isteğe bağlı olmak üzere hırsızlık riski,

- Kapalı sistemde üretim yapılan, biyo-güvenlik ve hijyen tedbirleri alınmış tesislerde yetiştirilen kümes hayvanları ile açık ve yarı açık sistemde yetiştirilen kümes hayvanları için ölüm riski,

- Denizlerde ve iç sularda yetiştirilen su ürünleri için ölüm riski ile kafes ve ağlar için kazalar, predatör saldırısı, fırtına, hortum, deprem, sel ve su baskını riskleri,

- Aktif (arılı) ve plakalı kovanlar için; fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını, taşıt çarpması, nakliye ile vahşi hayvan saldırısı riskleri,

ilgili genel şartlar ile tarife ve talimatlar kapsamında; Çiftçi Kayıt Sistemi’ne ve bakanlığımızın diğer kayıt sistemlerine kayıtlı çiftçilerin, mevcut arazi, sera, ürün, tesis, işletme ve yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınmıştır.

Tarım Sigortası Prim Desteği’nden Kimler Yararlanabilir?

Tarım sigortası prim desteğinden yararlanacak üreticilerin; 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 20. maddesi (d) bendi ve geçici 2. maddesi ile 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu’nun 13. maddesi ikinci fıkrasında belirtildiği şekilde, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın kayıt sistemlerine kayıtlı olmaları yasal bir zorunluluktur ve sigortalıların tarım sigortası prim desteğinden yararlanabilmesi için bu kayıt sistemlerine kayıtlı olması veya güncellenmesi gereken ürünler için bu kaydını her sene güncellemesi gereklidir.

Buna göre bitkisel ürünler için, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS’ye) kayıt olunması veya kaydın güncellenmesi, seralar için, Örtü Altı Kayıt Sistemi’ne (ÖKS’ye) kayıt yaptırılması veya kaydın güncellenmesi, süt sığırları, besi sığırları, mandalar, koyun ve keçiler ile koç ve tekeler için, Hayvancılık Bilgi Sistemi’ne (HAYBİS) işletme kaydı yaptırılması veya işletme ile hayvan kayıtlarının güncellenmesi, kümes hayvanları için, Hayvancılık Bilgi Sistemi’ne (HAYBİS) işletme kaydı yaptırılması veya işletme kaydının güncellenmesi, su ürünleri için Su Ürünleri Kayıt Sistemi’ne (SKS’ye) işletme kaydı yaptırılması veya işletme kaydının güncellenmesi, arıcılık (Arılı Kovan) Sigortası için, Hayvancılık Bilgi Sistemi’ne (HAYBİS’e) ve Arıcılık Kayıt Sistemi’ne (AKS’ye) başvurularak, işletme kaydının yaptırılması veya işletme kaydının güncellenmesi gerekmektedir.

Yine 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu’nun 17. maddesinde belirtilen; “Bu kanun kapsamında, uygulama yılında yer alan riskler için tarım sigortası yaptırmayan üreticiler, 20/06/1977 tarihli ve 2090 sayılı kanundan yararlanamaz.” hükmü uygulanmaktadır.

Sigorta Kapsamı ve Sigortalanan Tehlikeler

Tüm bitkisel ürünler için;

• Dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskınının neden olduğu miktar kaybı,

• Dolunun yaş meyve, yaş sebze ve kesme çiçeklerde neden olduğu kalite kaybı, teminat kapsamına alınmaktadır.

İsteğe bağlı olarak,

• Don riskinin yaş meyvelerde neden olduğu miktar kaybı,

• Dolu, dolu ağırlığı, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını, taşıt çarpması risklerinin dolu ağı ve örtü sistemleri, destek (telli terbiye) sistemleri ile bu sistemlerin altında bulunan ürünlerde neden olduğu zararlar,

• Yaban domuzunun tarla ürünlerinde, sebzelerde, fidanlarda ve çilekte neden olduğu miktar kaybı,

• Yağmur riskinin; kiraz ve üzüm ürünlerinde olgunlaşma ve hasat dönemlerinde neden olduğu miktar kaybı ile taze tüketime yönelik olarak üretilen incirlerde olgunlaşma ve hasat dönemlerinde yol açtığı kalite kaybı, kurutmalık amaçlı üretilen incirlerde olgunlaşma ve buruklaşma dönemlerinden hasada kadar olan dönemde neden olduğu miktar ve kalite kaybı,

• Dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını risklerinin, arpa, buğday, çavdar, tritikale ve yulaf ürünleri ile bu ürünlerin sertifikalı tohumluklarının sap kısmında neden olduğu miktar kaybı,

• Dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını risklerinin, salamuralık yaprak üretimi yapılan asmaların yapraklarında neden olduğu miktar kaybı, teminat kapsamına alınabilmektedir.

İsteğe bağlı ek teminatlar tek başına alınamaz.

Ekonomik olarak verime yatmış meyve ağaçları ve asmaların kendileri ile fidanlarında, dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını, taşıt çarpması ve kar ağırlığı risklerinin neden olduğu tam hasarlar ürünle birlikte veya üründen bağımsız olarak sigorta ettirilebilir.

Poliçeleşme Süreci

Çiftçi, sigorta işlemlerini gerçekleştirebilmesi için öncelikle o yıla ait arazi ve ürün bilgilerine dair ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi) kayıtlarını güncellemiş olması gerekmektedir. ÇKS kayıtlarını güncellemiş olan çiftçi ürününü sigortalatmak için Tarım Sigortaları Havuzuna (TARSİM'e) üye sigorta şirketine veya acentesine başvurur. Sigorta şirketi veya acente Tarım Sigortaları Havuzunun (TARSİM’ in) sistemine girerek çiftçi bilgilerinin sorgulanmasını yapar. Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası Genel Şartlar ile tarife ve talimatlar doğrultusunda acente sistemde poliçeyi oluşturur.  Acente öncelikle bilgilendirme formunu iki nüsha olarak sistemden alır ve bir nüshasını sigortalıya imza karşılığı verir. Sonrasında poliçeyi iki nüsha düzenleyerek bir nüshasını sigorta ettiren/sigortalıya verir.

Primlerin Ödenmesi

Bitkisel Ürün Sigortası’nda, poliçede yazılı primin %50'si devlet tarafından karşılanır. Meyve ürünlerinde, dolu paket teminatına ek olarak don teminatı alınmış ise, sadece don teminatında primin 2/3’ü devlet tarafından karşılanır. Müşterek sigorta seçenekli poliçelerde, devlet prim desteği tutarı standart müşterek sigorta için verilen tutar kadardır.

Sigortalı tarafından ödenecek olan primin %15'i peşin alınır; kalan prim tutarı da en geç poliçe bitiş tarihinden itibaren 1 ay içinde tahsil edilir.

Ağaç/Fidan Sigortaları poliçelerinde ise sigortalı tarafından ödenecek olan primin %15'i peşin alınır, kalan prim tutarı da en fazla 5 taksitle tahsil edilir.

Hasar İhbar / Ekspertiz/ Ödeme Süreci

Bitkisel Ürün Sigortası’nda, teminat kapsamında olan bir riskin gerçekleşmesi halinde; sigorta ettiren/sigortalı, sigorta şirketi ya da acentesi aracılığıyla, sistem üzerinden, rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren; don hasarlarında 10 günü, diğer hasarlarda 15 günü aşmamak üzere Tarım Sigortaları Havuzu’na (TARSİM’e) hasar ihbarını yapar.

Hasar tespitleri, Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) tarafından görevlendirilen eksperler aracılığıyla yapılır. Hasar dosyasının tamamlanmasından sonra, kesinleşmiş tazminat miktarları, en geç 30 gün içinde yine Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) tarafından sigortalıya, banka kanalıyla ödenir. Tazminat, hasat tarihinden önce ödenmez; ancak, ürünün tamamen hasarlanması halinde tazminat, sigortacılık ilkeleri dahilinde poliçe bitiş tarihinden önce ödenir.

Erken bir gelişme devresinde sigortalı ürünün hasara uğraması durumunda; Tarım Sigortaları Havuzu eksperi tarafından, aynı ürünün veya farklı bir ürünün yeniden ekim/dikimine karar verilmesi halinde, sigortalının, hasar tarihine kadar, mevcut ürüne yapmış olduğu ekim/dikim ve bakım masrafları karşılığı olarak, Bitkisel Ürün Sigortası Genel Şartlar ile tarife ve talimatlarında belirtildiği şekilde ödeme yapılır.